Zemin kodundan yukarıya doğru A-B-C-D-E-F-G-J-H-I ,  stoa duvarından orkestra yönünde  1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14  numaralandırma yapılan bloklar  stoa duvarı önüne ve orkestra içine alınmıştır.  Dolgu alanın şevli bölümü alınması ve duvar örgü koduna ulaşılması sürecinde diazoma kodundan 1.50 m aşağı inildiğinde çokgen blok taşlardan bir düzleme ulaşılmıştır. Fotoğraf ve çizimleri tamamlanan düzlemin analemma duvarı yönündeki bir sırası demonte edilmiş ve dolgu alanın alınmasına devam edilmiştir.  PI duvar koduna  kadar toprak ve tas karışık dolgu alanın temizliği tamamlandığında  kaba yonu blok taslardan bir düzlemeye daha  ulaşılmıştır. Fotoğraf ve çizimleri yapıldıktan sonra bir bölümü sökülerek duvarın alınması işlemine devam edilmiştir.  Üst seviyede gördüğümüz birinci platform ile aradaki kod farkı -120 cm.dir.  Alt seviyedeki platformu olusturan bloklar üsttekine göre daha biçimsiz, net bir karakter vermemektedir, genel olarak kaba yonu, alt yüzeyleri  biçimsizdir. Duvar bloklarının alınmasında  her bir blok için mevcut durum tespiti gerçekleştirilmiş, tekrar kullanılabilecek olanlar dışında yeni blok olması zorunlu olanlar belirlenmiş ve bölgedeki taş ocaklarından alınan örnekler ile karşılaştırılan duvar bloklarına en yakın demre vadi bölgesinde çıkartılan lymra kireç taşının kullanılabileceğine karar verilmiştir. Duvar ve oturma sıraları altındaki dolgu bir karakter göstermemektedir. Harçsız irili ufaklı düzensiz moloz taş ve toprak dolgu  genel özelliğidir. Dolgunun  PF ve PG kodunda   moloz boyutlarının küçüldüğü  toprak dolgunun arttığı görülür.  PE kodunda  dolgu oldukça küçük molozlardan oluşmaktadır.  Bu alanda kullanılan  moloz  tiyatronun oturtulduğu  tepelik alanın açılması sürecinde çıkan atıklar olmalıdır. Molozlar killi kayaç  olan ana kaya kütlesiyle benzerdir. PE kodu 4 nolu blok arkasında lokal kireç harç  görülmüştür. Alanın genelinde mevcut değildir. PD kodunda  dolgu genel olarak moloz taslardan ve  Lokal olarak harç vardır. Ancak bu harçlı yapı alanın tamamında görülmemiştir. Tiyatronun oturtulduğu  alanın kayaç yapısı cok parçalı killi ve  ve kompakt yapıda değildir. Kayaç yapısı incelendiğinde kütle içinde geniş boşluklar görülmektedir.  PC  kodunda sona erecek olan demontaj işlemi, dolgu alanın ve duvar  bloklarının yapısal özelliği nedeni ile sona erememiştir. Süreç ve program tamamen değişmiştir. Kullanılan blokların derinlikleri oldukça dar  ve dolgu  ise atık şeklindedir. Duvar örgüsünü güçlendirmek için kullanılmış olan ara ara daha derin bloklar duvarın dışa doğru yatmasını ve zemine doğru çökmesinde engel  olamamıştır. PC  kodunda bloklar ile ana kaya kütlesi arasında çok dar bir alanda kullanılan atık moloz ve toprak dolgu, teknik olarak analemma duvarının yeniden  kurulmasına engeldir.   Tek sıra ve derinlikleri genel olarak 40 – 50 cm olan analemma duvarının blok taşları şaşkınlık ve dehşete düşmemize yetmiştir. PI seviyesine kadar günümüze bir şekilde ulaşabilmesi önündeki dolgu nedeni ile olmalıdır. Analemma duvarının bu sartlarda  ve PC kodu üzerinde yükselemeyeceği açıkça görülmüş ve kesinlikle  PA koduna kadar demontajın sürmesi zorunluğu doğmuştur.   Dolgu ve duvar blokların alınması işlemine devam edilmiş ve  PC 2 nolu blok arakasında lokal  horasan harç görülmüştür. PB kodunda  PC koduyla benzer dolgu ve blok taş kullanımı görülmüştür. PA kodunda  dolgu ve duvar önünde   temel bilgisi için küçük sondajlar yapılmıştır. Ancak detaylı  ve özenli bir yapılanma  görülmemektedir. Analemma duvarında gelinen son durum  önceki uygulamalarda gerçekleştirildiği gibi Rölöve Müdürlüğü yetkililerince paylaşılmış, görüşleri alınmış  ve oluşan çözüm kararına bağlı olarak   PA kodu  blokların  demontajı  gerçekleştirilmiştir.

PA kodunda kullanılan blokların  çok parçalı ve yanmış olduğu, oturtulduğu alanın sadece tesviye edildiği görülür.    PA 11- 12-13 nolu blokların altında dar bir blokaj yapılmıştır. Tiyatro Anelamma duvarı  tiyatro oturma sıralarının altında da devam eden Killi Kayaç  üzerine oturtulmuş ve bu kodda kullanılan blokların 30-50 cm derinlikte  30-40 cm genişlikte olması duvarın diğer  alanlarındaki kötü malzeme ve  kötü işçilikle birleşmesi sonucunda kaçınılmaz sonunu doğurmuştur.  Kullanılan blokların yetersizliği, zeminin  sağlam olmaması nedeni ile PA kodunda 1 ve 13,14, nolu bloklar sabit tutularak diğerleri demonte edilmiştir.   PA kodu altında  100 cm tabana inilmiş,  duvar dışından içeriye dolgu 200 cm alınmıştır.  Hazırlanan yatak alanı tabanın da   moloz taş ve harçlı blokaj yapılmış ve  üzerine 150x150x60 cm ölçülerinde  yaklaşık herbiri  4 tonluk  8 adet blok yerleştirilmiştir. Yapılan zemin hazırlığı analemma duvarının sağlam bir tabana oturmasını sağlamıştır. Zemin kodunda kullanılan  ve PA kodu altında kalacak olan herbiri 4 ton ağırlığındaki bloklar ayrıca birbirlerine epoksi fiber bar kullanılarak bağlanmış ve kenetlenmiştir. PA koduna ait bloklardan kullanılmasında sakınca bulunmayan iyi durumda olan blok taşlar hazırlanan zemin üzerinde ayrı ayrı alıştırılarak yerleştirilmiştir. Başlangıçta mevcut kodunda korunan PA 1, 13 ve 14 nolu bloklara bağlı olarak diğer  bloklar konumlandırılmıştır. Ayrıca hazırladığımız zemin üzerinde kullanılacak yeni analemma bloklarının derinlikleri fazla tutularak daha geniş bir yayılım alanı oluşturulmuştur. Buda zeminden itibaren birbirini destekler ve tamamlar sekilde uygulanmıştır. PA kodundaki duvar bloklarının montajı tamamlanırken duvar gerisinde uygulanacak dolgu ve su   yalıtımı için düzenlemeler yapılmıştır. Ana kaya kütlesi ile dolgu arasında harçsız moloz taş bir alan oluşturulmuş, ayrıca geotekstıl kullanılarak ana kaya kütlesinden oluşacak akıntının su sirkülasyonu için oluşturulan harçsız dolgu alanına zarar vermesi önlenmiştir.  PA kodunda yerlerine konulan ve montajı tamamlanan blokların gerisinde ayrıca zeminde kullanılan blok taslara  20 mm nikel krom monte edilmiş, PA kodu bloklarından da yine nikel kromlar kullanılarak kenetler yapılmıştır.  PB kodu blokları tamamlanan  PA kodu gerisindeki dolgunun tamamlanmasından sonra monte edilmiş aynı şekilde bloklar epoksı fıber bar kullanılarak bir birlerine ayrıca PA bloklarına bağlanmıştır.  PB kodunda kullanılan dolguda büyük taşlar kullanılmış ve bu taşlar ile PB blokları da  epoksi fiber bar kullanılarak  kenetlenmiştir. PA kodundaki uygulanan yöntem PB PC PD PE PF PG ve diğer   kodlarda da  sürdürülmüştür.  Demonte edilen duvar blokları yerlerine konulmadan önce yüzey temizlikleri yapılmış, kırık olanlar epoksi ve fiber bar kullanılarak birleştirilmiş, dolgu gerektiren alanlarda epoksi dolgular yapılmıştır.   PA dan PG  koduna kadar mevcut blokların kullanımı sağlanmaya çalışılmıştır. 2011 yılında başlayan restorasyon ve konservasyon çalışmaları farklı takvimlerde sürdürülmüş ve 2012 yılı mayıs ayında analemma duvarı tamamlanmış ayrıca sahne binası tonozları blok kaplama için hazır hale getirilmiştir.

Opramoas Stoası:

Opramoas Tapınak Mezarı’nın güney ve batısında uzanır. Ön tarafı iki katlı stoanın ikinci katından oluşur. Yan, uzun kolu ise Opramoas terasının G köşesinden tiyatronun batı köşesine kadar uzanıp analemma duvarıyla birleşir. Skene binası ile aralarında 12,35×11,65m ölçülerinde bir alan kalır. Bu alan hem tiyatronun batı paradosu ve analemması önü açısından tiyatro ile hem sahne binası ve Opramoas Mezarı arasında kalan ara alan açısından hem de batı analemma köşesiyle birleşen yapısallığı nedeniyle Opramoas Stoası ile bağlantılı ve ilgilidir. Orkestra zemini baz alındığında bu alanda 6 m’den fazla yükseklikte dolgu kazılmıştır. Toplam 45m uzunluğunda ve hafif iç bükey uzayan Opramoas Stoası’nın, kireç ocağının kuzeyinde kalan, analemmayla birleşen 12.34m uzunluğundaki bölümü G tarafa göre daha çok korunmuştur. Buna göre portikonun genişliği, stylobatın dışından itibaren 4.54m’dir. Tüm stoada bu genişlik 4.5m civarında değişmektedir. Zemininde, mermer-taş levhalar ya da mozaik gibi herhangi özel bir kaplama malzemesine rastlanmamıştır. Stoa zemini sıkıştırılmış toprak gibi görünmektedir. Stoa duvarı boyunca çok standart olmayan ölçülerde 8 adet niş açılıdır. Girintileri dikdörtgen ve yarım yuvarlak formlarda değişerek yerleştirilmiştir. Dikdörtgen kesitli nişlerin üst yapıları tuğladan düz kemerli örülmüş, yarım yuvarlak kesitli olanların üst örtüsü ise yarım kubbe formunda yapılmıştır. Bu formlar birer değişerek uygulanmıştır. Yükseklikleri yaklaşık 2.35m., genişlikleri 1.10m’dir. Örgüsünde düzgün moloz taş ve kireç harcı kullanılmıştır. Stoanın kuzey kesiminde nişlerin alt seviyesindeki duvarlarda ele geçen insitu kalıntıdan anlaşıldığına göre duvarın tamamı kireç harcından sıvalı ve üstü ince mermer plakalarla kaplıdır. İnsitu olarak ele geçen pilasterden 1.74m sonra ilk sütun altlığı yerleştirilmiştir. 0,67.5m  genişliğindeki altlık kaidesinin üzerinde, 0.57,5m çapında sütun altlığı vardır. İnsitu olarak ilkinin 1.66m sonrasında ele geçen ikinci sütun altlığı da aynı ölçülerde ve formdadır. Diğer altlıklar tüm stoa boyunca yok edilmiştir. Yerinde ele geçen bir sütun ya da parçası bulunmamaktadır. Ancak stoanın karşısında sahne binasının batı duvarı önünde çekilen geç dönem set duvarında kullanılan granit sütun parçalarından 4 adet bulunmuştur. Çok kalın bir katman halinde –zemine yaklaşık 1.50m kala- yoğun çatı kiremitleri özellikle analemma önünde ancak stoa boyunca ortaya çıkmıştır. Bu seviyede ve kiremitlerin bulunduğu alanda kalın bir yangın katmanı bulunmuştur. Bazı yerlerde çatı kiremitleri orijinal düşüşlerinde değil bir araya atılmış-toplanmış gibidir. Kireç ocağı atıkları da bu alanda yığılmış gibi bir izlenim vermektedir. Kiremit katmanının altındaki son 1m’lik katmanda analemma önünde bezemeli mimari parçalar ortaya çıkmıştır. Bu alanda arşitrav ve friz parçaları yanında başlık parçaları da vardır. Bu parçalardan yeterince anlaşıldığı kadarıyla başlıklar oldukça nitelikli İon başlıklarıdır. Başlıkların üstünde yalın silmeli arşitrav blokları gelmektedir. Bunlardan da parçalar bulunmuştur. Stoa tavanını, kiremit kaplı ahşap bir çatı örtmektedir. Bulunan yüzlerce küçük çatı kiremidi parçaları ve çok sayıda ve çeşitte, değişik boylarda metal çiviler bu ahşap çatıya aittir. Bu kazı alanının sahne binasının batı yüzüne, dar bir yol bırakıldıktan sonra paralel uzayan bir set duvarı ortaya çıkmıştır. 0.50m arasında değişen yükseklikteki set duvarı batı yanda kalan ocak artıklarının sahne binası yanından tiyatroya girişin dolmaması için yapıldığı düşünülebilir. Duvarda büyük bezemeli mimari bloklar ve stoaya ait büyük granit sütun parçaları kullanılmıştır.

Stoa duvarının yapımında kullanılan moloz tas, kireç harçı ve tuğla malzeme de yapısal sorunlara bağlı, kullanım dışı kalma yada farklı kullanım sekli ve doğal süreçler nedeniyle yıkımlar ve malzeme kayıpları oluşmuştur. Duvarın bazı bölümlerinde tamamen yıkılma, niş olarak düzenlenmiş alanlarda kullanılan kemer ve istiridye kabuğu formuna ait tuğla yapı malzemesinin büyük bölümünün olmadığı görülmektedir. Duvar örgüsünde kullanılan kireç harcın, derz aralarında boşaldığı ve bu nedenle küçük boyutlu duvar örgü malzemesinin yapıdan ayrıldığı görülür. Derzlerdeki harç malzeme kaybının bu denli yüksek olması, batı analemma duvarına yakın alanda bir bölümü mevcut olan fakat tüm stoa duvarında olması gereken sıva ve kaplama malzemesinin yok olması derz boşalmalarının daha fazla olması sonucunu doğurmuştur.  Duvar yüzeylerinde mekanik temizlik yapılarak bitki oluşumlarından arındırılmış, harç özelliğini kaybetmiş dolgular duvar yüzeylerinden temizlenmiştir. Düşük basınçlı su kullanılarak tüm yüzeylerin temizliği yapılmış ve dolgu, tamamlama vb. uygulamalara hazır hale getirilmiştir. Restorasyon projesinde bağlı olarak, duvarın tamamen yıkılmış bölümleri kireç harç ve moloz taş kullanılarak örülmüştür. Mevcut duvar örgüsünden ayrımı belirginleştirmek için seramik kırıklarından hatlar yapılmıştır. Mevcut duvarların olduğu gibi korunmasına özen gösterilmiş, statik olarak yapılan sağlamlaştırmalar duvar içlerinden gerçekleştirilmiştir. Çatlak ve derin boşluklarda hazırlanan enjeksiyon harcı ile dolgu ve sağlamlaştırma yapılmıştır.   Stoa nişleri ölçü olarak birliktelik göstermemektedir. Her niş mevcut boyutlarına bağlı olarak değerlendirilmiştir. Nişlerin kemer ve istiridye kabuğu formunda tuğla kullanılmıştır, ancak çok az parçası korunmuştur.  Nişlerin üst bölümlerinin tamamlanması için aynı ölçü ve benzer dokuda tuğlalar temin edilmiş, hazırlanan ahşap kalıplar nişler içine mevcut forma bağlı kalınarak monte edilmiş,  var olan tuğlalara yeni tuğla malzeme ile tamamlamalar yapılmıştır. Çatı kodunda daralan stoa duvarında yer yer destekleyici tamamlamalar yapılmış, tamamının yeniden oluşturulmasına gidilmemiştir. Duvar ve nişlerdeki tamamlamalardan sonra, duvar alanı üst bölümünde keeping uygulanmış, duvar yüzeylerinde hazırlanan uygun renkteki kireç harcı ile derzler tamamlanmıştır.

Başlıngıç Yılı: 2011

Bitiş:2012